Dit artikel werd eerder geplaatst in Marketingfacts op 06-12-2017
De ontwikkelingen in Zuidoost Azië en met name China zijn voor mij aanleiding geweest nader onderzoek te doen naar de ontwikkelingen van de QR code. Daarnaast heeft het me geholpen actueel materiaal te vinden voor mijn nieuwe boek over hoe je QR codes het beste kunt inzetten voor marketingdoeleinden.
Het tweede leven van qr-codes
Waarom IKEA, Apple, Schiphol, Samsung, PLUS Supermarkten en vele andere van de qr-code een must-have in hun marketingstrategie maken
Misschien is het je ontgaan, maar de qr-code is terug. Niet zomaar, maar op het hoogste niveau. Dat is waarschijnlijk te danken aan het enorme succes van de qr-code in China, dat de ogen van topondernemingen heeft heropend. Partijen als IKEA, Apple, Schiphol, Samsung, PLUS Supermarkten laten zien welke kansen er liggen.
Door het ontbreken van een standaard qr-code-sca app in smartphones, slechte camera’s, trage verbindingen en niet voor mobiel geoptimaliseerde websites werden de hooggespannen verwachtingen van de qr-code van een aantal jaren geleden al snel in de kiem gesmoord. Daar kwam nog bij dat in veel gevallen de content na het scannen van een qr-code totaal niet beantwoordde aan de verwachtingen van de consument. Het gevolg: consumenten haakten af en marketeers verloren de qr-code als marketinginstrument vroegtijdig uit het oog.
Een van de meeste door marketeers genoemde redenen om verder af te zien van qr-codes in marketing was wel dat er éérst een aparte qr-code-lezerapp gedownload en geïnstalleerd moest worden voordat je een qr-code kon ontcijferen. Een terecht bezwaar, waarvan ze in China geen last hadden.
De Chinese smartphonegebruiker hoeft namelijk geen aparte qr-code-scan app te downloaden; de scanfunctionaliteit wordt daar softwarematig al meegeleverd in de standaardapplicaties. Het probleem van het downloaden en installeren van een aparte scan app heeft zich in China dus niet voorgedaan.
Het heeft even geduurd voordat ook Apple en Samsung het nut van een eigen in-app qr-scanner inzagen, maar sinds kort kun je met de nieuwe toestellen ook qr-codes scannen met behulp van de camera-applicaties. Zo introduceerde Apple die mogelijkheid in het nieuwe iOS 11.
QR-codes scannen in iOS 11
China
Het succes van de qr-code in landen als China is vooral te verklaren door de algehele adoptie van ‘super-apps’ van grote online partijen als Alipay (Alibaba) en Wechat (Tencent). Door hun eigen apps uit te rusten met qr-code-scanfunctionaliteit, onder meer voor het verrichten van mobiele betalingen, werden ze onafhankelijk van de telefoonfabrikanten en externe aanbieders van qr-code-scanapps.
Hoe Alipay zich heeft ontwikkeld tot ‘super-app’
Zo is de mobiele betaaldienst Alipay sterk gerelateerd aan e-commerceaankopen op Alibaba’s Tmall en Taobao. Aankopen die tegenwoordig grotendeels via de mobiele telefoon worden gedaan, terwijl WeChat vaker gebruikt lijkt te worden voor de kleine betalingen in het dagelijkse leven.
In China is de qr-code overal
Bijna een derde van het Chinese betalingsverkeer verloopt via qr-codes. Volgens Shen Wei, onderdirecteur van een onderzoeksbureau dat gespecialiseerd is in qr-codes, zou er alleen in China al voor 1,65 biljoen dollar aan transacties via qr-codes verlopen. (bron: CNN tech)
Betalen met het scannen van qr-codes is in China dus helemaal ingeburgerd; het is snel en gemakkelijk en verkopers hebben niet per se dure point of sale-systemen nodig, want ze kunnen betalingen direct ontvangen via een qr-code op hun eigen smartphone.
China vs. de wereld
Door het ontbreken van overheersende spelers in Europa en de VS, zoals Alipay en Wechat in China, zijn er twee verschillende markten voor mobile ontstaan. Aan de ene kant de Europese markt, waar talloze verschillende apps door even zoveel aanbieders aangeboden en gedownload worden, en aan de andere de Aziatische markt, die wordt beheerst door enkele aanbieders van multifunctionele apps.
Voorlopig is het gebruik en de inzet van qr-codes in Europa de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven, maar in geen enkel opzicht te vergelijken met het nog steeds toenemende gebruik in China en andere landen in Zuidoost-Azië.
Recente data laten zien dat het gebruik van qr-codes ook in de VS is toegenomen. 34 procent van de smartphonegebruikers in de VS hebben een qr-code gescand en 46 procent van de tableteigenaren. (bron: ExactTarget). De verwachting is dat deze aantallen de komende 12 maanden nog scherp zullen stijgen. (Misschien is dit wel de reden voor Apple en Samsung geweest om de qr-code-scanner te incorporeren in de nieuwe toestellen.)
Nieuwe toepassingen
Buiten Nederland gaat het dus hard, terwijl hier nog vaak wordt gevraagd: wat kun je eigenlijk met qr-codes? De meest opvallende nieuwe use cases van de inzet en het gebruik van qr-codes zijn te zien bij de betaalsystemen van de banken en een aantal grote retailers. Ook qr-codes op de leen-/huurfietsen in de grote steden zijn een mooi (Chinees) voorbeeld voor de manier waarop qr-codefuncties als betalen, ontgrendelen en afmelden via één app met elkaar worden verbonden.
Hoe het Singaporese ‘bike sharing’-bedrijf oBike qr-codes gebruikt
Preventie van misbruik
Een ander opvallend voorbeeld is het initiatief van startup Gutstickets om qr-codes te gebruiken ter voorkoming van zwarte handel met tickets voor evenementen. Het Italiaanse denimlabel Diesel gaat – net als andere topmerken als Lanvin, Chiopard en Versace – de strijd aan tegen namaakproducten door qr-codes te gebruiken om de authenticiteit van hun merkproducten te verifiëren.
Met behulp van een qr-code in-of uitchecken is niet nieuw – denk aan de boardingpas van KLM of de e-ticket van de NS. Opmerkelijk is wel dat nu ook andere grote spelers de qr-code herontdekt lijken te hebben voor meerdere toepassingen.
Wachtrijen
IKEA, een van de grootste offline retailers ter wereld, zet vol in op qr-codes. Momenteel wordt er in Frankrijk getest met een mobiel check-out systeem met behulp van qr-codes. Dit systeem moet de wachtrij en het gehannes met afrekenen aan de kassa verminderen. IKEA beoogt hiermee de winkelbeleving en het gemak voor de klant te vergroten.
Ook de Efteling en Disneyland zijn op zoek naar een verbeterde klantervaring door bezoekers aan het park in staat te stellen vooraf te reserveren voor populaire attracties. En Schiphol wil de doorstroming van passagiers verbeteren, waarbij reizigers een tijd-‘slot’ kunnen boeken om na het inchecken sneller door de security te gaan. Allemaal door gebruik te maken van qr-codes.
Loyalty
Supermarktketen PLUS Retail breidt na een succesvolle pilot van ‘digitaal sparen’ haar loyaliteitsstrategie uit met de mogelijkheid digitale zegels te sparen via de PLUS-app. Hiermee wordt sparen voor klanten nog makkelijker.
Het loyaliteitsprogramma van Piggy geeft iedere deelnemer een persoonlijke qr-code die bij een aankoop spaarpunten oplevert van deelnemende winkeliers. Het systeem bestaat al langer en laat zien dat de qr-code een gewaardeerde plek bij consumenten kan krijgen. Piggy is in meer dan 150 winkelgebieden in Nederland actief en werkt samen met meer dan 600 winkels en 300.000 consumenten.
Hoe WeChat in het dagelijks leven past
Scepsis
Nu de banken in Nederland – onder aanvoering van iDEAL en net als PayPal en Bitcoin overigens – de qr-code hebben omarmd als (veilig) onderdeel van het mobiele betalingen-/transactieverkeer, wordt naar verwachting ook de ontstane scepsis voor de code bij de consument verder teruggedrongen. En behalve de banken en payment providers zijn ook sociale netwerken als Facebook, Twitter, Spotify en Snapchat ondertussen druk in de weer om qr-codegebruik te stimuleren.
Met dat toegenomen vertrouwen bij de consument en de goede voorbeelden uit China en Zuidoost-Azië ontstaat ook hier naar verwachting weer meer ruimte voor creativiteit bij marketeers om de mogelijkheden van de qr-code te grijpen.
De belangrijkste succesfactor bij de inzet van qr-codes is natuurlijk dat ze waardevolle in-app-content en -functionaliteiten leveren waarvan de mobiele consument direct het voordeel ervaart en blij wordt. Daar ligt de grootste uitdaging.
Klaar
De kinderziektes zijn dus weggewerkt. De techniek is er klaar voor. Het is nu aan tech- en internetbedrijven en de appontwikkelaars van grote e-commercebedrijven om de valse start met de qr-code te vergeten. Om mobiele consumenten via o.a. qr-codes te geven waaraan behoefte is: snelle respons, relevante informatie, eenvoudige functionaliteit en in-app mobiele transactiemogelijkheden. Kortom: toegevoegde waarde.
Ook in Europa zullen grote spelers als IKEA, bol.com of Amazon nodig zijn. Van spelers die van de Chinese super-apps van Alibaba en TenCent hebben geleerd en daarmee hun voordeel willen doen. Dan zal de qr-code uiteindelijk ook hier de publieke waardering krijgen die het verdient.
Daarom hebben IKEA, Apple, Schiphol, Samsung, PLUS Supermarkten en vele andere van de qr-code een must-have in hun marketingstrategie gemaakt.
